အျပဳအမူေကာင္းမ်ား ရွိေစျခင္း
စာသင္ေက်ာင္းမွာပဲျဖစ္ျဖစ္၊အိမ္မွာပဲျဖစ္ျဖစ္ ထိန္းရခက္တဲ့ ကေလးေတြရွိပါတယ္။ ဒီကေလးေတြကုိ ဘာလုိ႔ ထိန္းရခက္တယ္ေျပာရသလဲဆုိရင္ သူတုိ႔မွာ ျပႆနာ အျပဳအမူေလးေတြရွိေနလုိ႔ပါ။ အဲဒီအျပဳအမူေလးေတြ ကုိျပဳျပင္ေပးမယ္။ေကာင္းတဲ့ အျပဳအမူေတြ ရွိေစမယ္။ ဒီလုိျပဳစုပ်ိဳးေထာင္ေပးတာကုိ အျပဳအမူ ေကာင္းရွိေအာင္ကူညီေပးျခင္း (Positive Behaviour Support) လုိ႔ေခၚပါတယ္။ ကေလးေတြ၊ ဆယ္ေက်ာ္ သက္ေလးေတြအတြက္အေရးႀကီးတဲ့ လုိအပ္ခ်က္တစ္ခုျဖစ္တဲ့ ဒီလုိကူညီေပးျခင္းမွာ ထိေရာက္မႈရွိေစဖုိ႔ စနစ္တက် ဘယ္လုိေဆာင္ရြက္ရမလဲ ဆုိတာနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး သုေတသနေတြ မ်ားစြာရွိပါတယ္။ စိတ္ဝင္စားစရာလည္းေကာင္းပါတယ္။
ျပႆနာကုိ အကဲခတ္ျခင္း
ကေလးတစ္ေယာက္မွာ ျပဳျပင္ဆုံးမေပးစရာ အျပဳအမူတစ္ခုရွိေနၿပီျပဳျပင္ေပးရေတာ့မယ္ဆုိရင္ သတိ ျပဳရမဲ့အခ်က္က ဒီအျပဳအမူဟာ သူ႔လုိအပ္ခ်က္ တစ္ရပ္ရပ္အတြက္အဆင္ေျပေစတဲ့ သေဘာရွိေနတက္တာ ပါပဲ။ ဘယ္လုိအခ်ိန္ အေျခအေနမ်ိဳးမွာ ဒီလုိလုပ္သလဲ၊ ဘာေၾကာင့္သူဒီလုိလုပ္သလဲ၊ ဒီလုိလုပ္တဲ့အတြက္ သူ ဘာေက်နပ္မႈေတြ ရလာသလဲဆုိတာကုိ ေလ့လာအကဲခတ္ၾကည့္ဖုိ႔လုိပါတယ္။ျပႆနာအျပဳအမူရဲ႕သူ႔အတြက္ အလုပ္ျဖစ္အသုံးဝင္ေနပုံကုိ အကဲခတ္ၾကည့္ျခင္း (FunctionalBehaviour Assessment) ေလးလုပ္ရင္ သူ႔ကုိ ျပဳျပင္ေပးတဲ့အခါ လြယ္ကူေစပါတယ္လုိ႔Swartz ဆုိသူ စိတ္ပညာရွင္တစ္ဦးက ဆုိပါတယ္။ ျပႆနာ အျပဳအမူ တစ္ရပ္နဲ႔ ပတ္သတ္လုိ႔ ေအာက္ပါအခ်က္အလက္မ်ားကုိအကဲခတ္ေဖာ္ထုတ္ၾကည့္ဖုိ႔ လုိအပ္ပါတယ္။
- ဘယ္ခ်ိန္ ဘယ္ေနရာမွာ ဒီလုိျပဳမူေလ့ရွိသလဲ။
- ဒီလုိလုပ္ျခင္းကေန သူရခ်င္တဲ့အက်ိဳးေတြက ဘာေတြလဲ။
- သူလုိခ်င္တာလည္းရ၊ ျပႆနာအျပဳအမူလည္းမျဖစ္မဲ့ အျခားနည္းလမ္းေတြက ဘာလဲ။
- သူရဲ႕ ဘယ္အကဲခတ္က ဒီလုိအျပဳအမူကုိျဖစ္ေစသလဲစသည္ျဖင့္ေပါ.။
ဒီလုိေလ့လာၿပီးမွျပဳျပင္ေစျခင္းဟာ သူ႔ကုိ ဒီလုိမလုပ္နဲ႔ လုပ္ရင္အျပစ္ေပးမယ္လုိ႔ ဖိအားနဲ႔ ထိန္းျခင္းသက္သက္ထက္ အမ်ားႀကီး အက်ိဳးရွိေစပါတယ္။ ဥပမာ- ကေလးတစ္ေယာက္ဟာ စာသင္ခန္းထဲမွာ စိတ္မဝင္စားပဲ အိပ္ငုိက္ေနတက္ပါတယ္။ သူ႔ကုိ စာသင္ရင္ အာရုံစုိက္ရမယ္လုိ႔ေျပာမယ္။ အိပ္ငုိက္ရင္ အျပစ္ေပး မယ္။ ဒီလုိနည္းနဲ႔ ေျဖရွင္းလုိက္တယ္။ ဒါလည္းရတာပဲ။ျပႆနာေလးက သိပ္အဆုိးႀကီး မဟုတ္ဘူးေလ။ ဒါေပမဲ့ ခဏခဏျဖစ္ေနရင္ေတာ့ ဒီကေလးရဲ႕ အိပ္ခ်ိန္၊စာၾကည့္ခ်ိန္ေတြမွာ တစ္ခုခု စနစ္တက်မရွိတာ ေၾကာင့္ သု႔အေနနဲ႔ အတန္းထဲ ဒီလုိျဖစ္ရတာလည္းျဖစ္နုိင္သြားပါၿပီ။ လုိအပ္ေနတဲ့ အိပ္ခ်ိန္ကုိ စာသင္ခန္း ထဲမွာ လာယူမိေနမဲ့အစား ဘယ္လုိလုပ္ရင္အိပ္ေရးလည္းဝ၊ စာလည္းေကာင္းေကာင္း သင္နုိင္မလဲ အေျဖ ရွာၾကည့္ဖုိ႔လုိတာေပါ့။ သူ႔ကုိစာသင္ခန္းထဲ အိပ္ငုိက္တုိင္း အျပစ္ေပးတဲ့နည္းလမ္းက အျမဲအလုပ္မျဖစ္ နုိင္ဘူးေလ။
ျပဳျပင္နုိင္ေစဖုိ႔
မသင့္ေတာ္တဲ့ အျပဳအမူတစ္ခုကုိ ျပဳျပင္ေပးတယ္ဆုိတာဒီအျပဳအမူကုိ ျပဳမူေစတဲ့ အေျခအေနမွာ အျခားအျပဳအမူေကာင္းတစ္ခုကုိ အစားထုိးတာပါပဲ။ ဒါေၾကာင့္ေနာက္ထပ္သတိျပဳရမဲ့အခ်က္က သူတုိ႔ကုိ လုပ္ခုိင္းတာေလးဟာ
၁။သူတုိ႔တကယ္ လုပ္နုိင္တာလည္းျဖစ္ရမယ္ (Feasiblity)
၂။သူတုိ႔ လုိလုိလားလားလည္း လုပ္ရမယ္ (Desirablity)
၃။ထိေရာက္မႈ (Effectiveness) လည္း ရွိဖုိ႔လုိတယ္။
သူတုိ႔ကုိ ျပဳမူေစခ်င္တဲ့အတုိင္း ျပဳမူတက္လာေစဖုိ႔လုပ္ေဆာင္စရာ (Behavioural Strategies) ေတြ ထဲမွာ ေအာက္ပါအခ်က္ေလးေတြက အသုံးတည့္နုိင္တယ္။
- သူ႔ကုိ ျပဳျပင္ေစမဲ့ ပတ္ဝန္းက်င္အေနအထားေလး ဖန္တီးေပးျခင္း
- ျပဳျပင္မွန္းမသိ ျပဳျပင္ၿပီးသားျဖစ္သြားေစတက္ျခင္း
- ကေလးကုိ အာရုံေျပာင္းေပးေပးျခင္း
- ျပဳမူေစလုိေသာ အျပဳအမူေကာင္းမ်ားရွိလာေစဖုိ႔ခ်ီးမြမ္းအားေပးျခင္း
- ကၽြမ္းက်င္မႈအသစ္မ်ားႏွင့္မည္သုိ႔ျပဳမူရမည္ကုိ သင္ေပးျခင္း
- ကေလးအေပၚထားသည့္ ေမွ်ာ္လင့္ခ်က္ေတာင္းဆုိခ်က္မ်ားကုိေျပာင္းလဲေပးျခင္း
အက်ိဳးဆက္မ်ားကုိသိျမင္ေရြးခ်ယ္ေစျခင္း
အျပဳအမူတစ္ခုနဲ႔ ပတ္သတ္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ အက်ိဳးအျပစ္ေတြကုိျမင္လာေစျခင္း၊ ဘာျဖစ္လာနုိင္ သလဲ သိသြားေစျခင္းကလည္း အျပဳသေဘာေဆာင္တဲ့ တုံ႔ျပန္ေပးမႈတစ္ရပ္ပဲျဖစ္ပါတယ္။ ဥပမာ ဖန္ခြက္ တစ္လုံးကုိ ေပါက္ခြဲလုိက္တဲ့ကေလးဆုိရင္ ဖန္ကြဲစေတြကုိ ရွင္းေစဖုိ႔နဲ႔ဖန္ခြက္တစ္လုံး ျပန္ရွာေစဖုိ႔ လုိပါ တယ္။ ေနာက္တစ္ခုက ေရြးခ်ယ္မႈတစ္ခုကိုလည္း ျပဳေစသင့္ပါတယ္။ကေလးေတြ အခန္းထဲမွာ ရုပ္ျမင္ သံၾကား တူတူၾကည့္ေနတယ္။ ကေလးတစ္ေယာက္က အျငိမ္မေနဘူး၊ က်န္တဲ့ကေလးေတြကုိအေႏွာက္ အယွက္ျဖစ္ေအာင္လုိက္စတယ္။ ျငိမ္ျငိမ္မထုိင္ရင္ နင္အခန္းျပင္ထြက္သြားေတာ့လုိ႔ေျပာေလ့ရွိတယ္။ ဒါ ေပမဲ့ တကယ္ျဖစ္သင့္တာက သူ႔ကုိ ေရြးခ်ယ္မႈေလးတစ္ခုရွိတယ္ဆုိတာကုိျပသင့္ပါတယ္။ ဥပမာ- အခန္း ထဲမွာ ျငိမ္ျငိမ္ေလးထုိင္ၾကည့္လုိ႔လည္းရတယ္။ ဒါမွမဟုတ္ အခန္းထဲကထြက္သြားလုိ႔လည္း ရတယ္ဆုိတာ မ်ိဳးေပါ့။
ဂရုစုိက္မႈ
အဆင္ေျပေျပ သင္ယူနုိင္မဲ့ အေကာင္းဆုံးေသာ ပတ္ဝန္းက်င္ေလးတစ္ခုကုိဖန္တီးဖုိ႔အတြက္အျပဳအမူ ေကာင္းေလးေတြရွိလာေအာင္သင္ေပးရမယ္။ ျပဳျပင္ေပးစရာရွိရင္လည္း ျပဳျပင္ေပးရမယ္။ တခ်ိဳ႕ကိစၥေတြ မွာ ကေလးအားလုံးကုိတူညီတဲ့အာရုံစုိက္မႈေပးၿပီး ျပဳျပင္ေပးလုိက္တာနဲ႔ အဆင္ေျပနုိင္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ ေလေတာ့ကေလးအုပ္စုတစ္စုကုိ သီးသန္႔ဂရုစုိက္မႈေပးၿပီး ျပဳျပင္ေပးရတက္ပါတယ္။ တစ္ခါတစ္ခါေတာ့ဒီထက္ပုိၿပီး ကေလးတစ္ဦးတည္းကုိ လုိအပ္ခ်က္ကုိ လုိက္ၿပီးေတာ့ အာရုံစုိက္ရတာလည္း ရွိေကာင္းရွိနုိင္ပါလိမ့္မည္။ အမ်ားနဲ႔ ဆုံးမလုိက္ရုံနဲ႔ရတဲ့ ကေလးက ၈၀ကေန ၈၅ရာခိုိင္ႏႈန္း ေလာက္ အထိ္ရွိမယ္။ကေလး ၁၀ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၁၅ရာခုိင္ႏႈန္းေလာက္ကေတာ့ သူတုိ႔ရြယ္တူ အုပ္စုေလးေတြကုိ သီးသန္႔ပုိဂရုစုိက္ေပးမွျပဳျပင္ၾကလိမ့္မယ္။ ၁ရာခုိင္ႏႈန္းကေန ၇ရာခုိင္ႏႈန္းအထိကေတာ့ တစ္ဦးခ်င္းဂရုစုိက္မႈရွိမွျပဳျပင္တာ ေအာင္ ျမင္ေလ့ရွိပါတယ္။ ဒီလုိ သီးသန္႔ဂရုစုိက္ေပးရတဲ့ ကေလးေတြဆုိတာဟာလည္းဆုိးလုိ႔ရယ္ေတာ့ မဟုတ္ ပါဘူး။ သူုတုိ႔ အားနည္းခ်က္ အခက္အခဲ၊ ဒီလုိျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းေတြေၾကာင့္ျဖစ္ေနတက္ပါတယ္။ သူတုိ႔ကုိလည္း အမ်ားနည္းတူ ဆုံးမ မရလုိ႕ဆုိၿပီး ပစ္ပယ္မထားသင့္ပါဘူး။တကယ္ေတာ့ ေလာကႀကီး ထဲက လူသားတုိင္းဆီမွာ ျပဳျပင္ရခက္တဲ့ အက်င့္ဆုိးေလးေတြ အနည္းဆုံးတစ္ခုေတာ့ရွိစျမဲ မဟုတ္ပါလား ခင္ဗ်ာ။
